Ayşe Erenel Margossian
Dünle beraber gitti, düne ait ne varsa cancağızım. Şimdi yeni şeyler söylemek lazım.
Mevlana Celaleddin-i Rumi
Eylül ayında, uzun zamandır hayalini kurduğum Londra Üniversitesi’nde Yoga ve Meditasyon Gelenekleri yüksek lisans programına başladım. Geçtiğimiz hafta David L. McMahan ve Erik Braun’un mindfulness meditasyonuna dair derin bir çalışma içeren kitabını inceledik. Kitabı okurken Türkiye’deki mindfulness pratikleri üzerine yeniden düşünme fırsatım oldu. Bugün, artan stres ve zihinsel baskılarla başa çıkmak isteyen insanlar mindfulness-bilinçli farkındalık pratiğine yöneliyor. Türkiye’de de hızla yaygınlaşan bu farkındalık yaklaşımı, yoğun şehir hayatının, ekonomik belirsizliklerin ve pandemi sonrası dönemin getirdiği stresle başa çıkmak için etkili bir araç haline geldiğini görmek mümkün.
Bilimsel olarak desteklenen mindfulness, anı bilinçli bir şekilde yaşamak, düşünce ve duyguları yargısızca gözlemlemek üzerine kurulu bir pratik. Bu yaklaşım, özellikle zihinsel sağlığı desteklemek ve stresi azaltmak isteyenler için önemli bir yere sahip.
Mindfulness’ın olumlu etkileri nörobilim araştırmalarıyla da destekleniyor. Araştırmalar gösteriyor ki, düzenli olarak yapılan mindfulness pratiği beyinde bazı yapısal ve işlevsel değişimlere yol açabiliyor. Stresle ilişkili olan amigdala küçülürken, odaklanma, karar verme ve duygu düzenleme ile ilgili alanlardan biri olan prefrontal korteks güçleniyor. Bu sayede bireyler, stresli durumlarda daha sağduyulu bir yaklaşımla hareket edebiliyorlar. Ayrıca, hafıza ve öğrenme için kritik öneme sahip olan hipokampus da bu sayede güçleniyor.
Son yıllarda Türkiye’deki ekonomik dalgalanmalar, yoğun iş temposu, aile sorumlulukları ve iklim krizinin olumsuz etkileri, insanların zihinsel sağlığını zorlamaya başladı. Bu tür stres kaynaklarına karşı çözüm arayışında olan bireyler mindfulness’ın sunduğu faydalara yöneliyor. Pratik düzenli yapıldığında kortizol seviyelerini düşürerek stres yönetimine katkı sağladığı bilimsel olarak da kanıtlanmış durumda. Pratiği uygulayanlar, günlük stres faktörlerine daha dayanıklı ve sağlam bir zihin yapısı geliştirebiliyor.
Mindfulness özünde evrensel bir pratik olması ile kültürümüzle de uyum gösteriyor. Örneğin, ülkemizde çayın yavaşça demlenmesi ve dikkatle hazırlanması gibi geleneksel ritüeller, bilinçli farkındalık ile paralellik gösteriyor. Türk kültüründeki şükretme ve derin düşünme alışkanlıkları da mindfulness’ın farkındalık kavramına benzerlik taşıyor. Mevlana’nın öğretilerinde yer alan içsel denge ve huzur arayışı da mindfulness pratiğine uygun bir yapı sunuyor. Geleneksel değerlerimizle mindfulness’ı harmanlamak, bu pratiği günlük yaşantımıza daha kolay bir şekilde dahil etmemize olanak tanıyor.
Pek çoğumuz yoğun iş temposu nedeniyle mindfulness’a zaman ayırmakta zorlanabiliyor. Ancak, mindfulness’ın yalnızca uzun meditasyon seansları anlamına gelmediği, kısa ve günlük farkındalık anlarıyla da uygulanabileceği unutulmamalı. Gündelik yaşam içinde uygulanabilir hale getirilmiş mindfulness pratikleri, bireylerin farkındalık deneyimini daha sürdürülebilir kılabilir.
Duygusal dengeyi sağlamada önemli bir rol oynayan mindfulness, uyku kalitesini artırırken dikkat yeteneğini güçlendiriyor. Bu yönleriyle mindfulness, bireylerin hem iş hem de özel hayatlarında daha verimli olmalarına katkı sağlayabilir.
Mindfulness, bilimsel olarak desteklenen etkileri ve kültürel bağları sayesinde ülkemizde de giderek daha fazla insanın ruhsal sağlığını desteklemek için tercih ettiği bir pratik haline geliyor. Stresin hakim olduğu yoğun yaşam tarzına karşı bir denge unsuru olarak bireylerin zihinsel sağlığını ve yaşam kalitesini artırmada güçlü bir araç olarak görülüyor. Mindfulness pratikleri yaygınlaşarak bireylerin stresle başa çıkma becerilerini güçlendirici ve ruhsal sağlığı koruma yolunda kalıcı bir destek sağlayabilir.